Ostatnio miałam przyjemność gościć w programie „Pytanie na Śniadanie”, gdzie rozmawialiśmy o niezwykle ciekawym i coraz częściej poruszanym temacie: tatuażach w zawodach zaufania publicznego. To zagadnienie budzi wiele emocji i stereotypów, a moim celem było przedstawienie go z perspektywy prawnej i praktycznej, rozwiewając wątpliwości i wskazując na aktualne trendy.
Link do programu: https://pytanienasniadanie.tvp.pl/84500542/tatuaze-w-zawodach-zaufania-spolecznego-tak-czy-nie
Kiedyś tabu, dziś forma ekspresji – zmienne oblicze tatuaży
Jeszcze do niedawna tatuaże były kojarzone głównie ze środowiskami subkultur, a w niektórych zawodach wręcz wykluczały z możliwości zatrudnienia. Dziś to się zmienia. Tatuaże stały się powszechną formą sztuki, autoekspresji i indywidualności. Coraz więcej osób, niezależnie od wieku czy profesji, decyduje się na ozdobienie swojego ciała. Ta zmiana społeczna naturalnie prowadzi do pytań o granice akceptacji w środowiskach, gdzie wygląd i wizerunek odgrywają kluczową rolę – czyli w zawodach zaufania publicznego.
Co to są zawody zaufania publicznego?
Warto przypomnieć, że zawody zaufania publicznego to te, które są szczególnie ważne dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa, a ich wykonywanie wiąże się z wysokimi standardami etycznymi i profesjonalnymi. Zaliczamy do nich m.in. prawników (adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów), lekarzy, farmaceutów, notariuszy, psychologów, czy dziennikarzy. W tych profesjach zaufanie społeczne jest fundamentem.
Tatuaż a Kodeks Pracy – czy pracodawca może zakazać?
Kluczowe pytanie brzmi: czy pracodawca w zawodzie zaufania publicznego ma prawo wymagać, aby pracownik nie posiadał tatuaży, lub żeby je ukrywał?
Zgodnie z polskim prawem pracy, a w szczególności zasadą równego traktowania (art. 113 Kodeksu Pracy), pracodawca nie może dyskryminować pracownika ze względu na jego wygląd, w tym posiadane tatuaże, jeśli nie ma to obiektywnego i racjonalnego uzasadnienia związanego z charakterem pracy.
Kiedy tatuaż może wymagać uwagi? (bardzo rzadkie i specyficzne sytuacje)
W zdecydowanej większości przypadków posiadanie tatuażu nie stanowi żadnego problemu w wykonywaniu obowiązków zawodowych, także w zawodach zaufania publicznego. Istnieją jednak nieliczne, bardzo specyficzne sytuacje, w których aspekt wizualny lub higieniczny tatuażu może wymagać uwagi ze strony pracodawcy, ale zawsze musi to być podyktowane obiektywnymi przesłankami i proporcjonalne do celu:
- Wymogi higieniczno-sanitarne (np. w medycynie inwazyjnej): W zawodach wymagających absolutnej sterylności, np. chirurgii, bardzo rzadko zdarzają się sytuacje, gdy świeży tatuaż lub jego specyficzne umiejscowienie (np. na odsłoniętej dłoni, w bezpośrednim sąsiedztwie pola operacyjnego) mogłoby potencjalnie, choć rzadko, kolidować z rygorystycznymi procedurami higienicznymi. Należy jednak podkreślić, że sam fakt posiadania zagojonego tatuażu w żadnym wypadku nie jest równoznaczny z brakiem higieny.
- Bezpieczeństwo pracy (ekstremalne przypadki): W bardzo nielicznych, ściśle określonych zawodach, gdzie istnieje ryzyko zaczepienia biżuterii lub elementów ubioru o ruchome części maszyn (np. w przemyśle), teoretycznie duży, wystający element, jakim mógłby być tatuaż 3D, mógłby stanowić minimalne ryzyko. Są to jednak sytuacje wyjątkowe i nie dotyczą typowych zawodów zaufania publicznego.
- Treść tatuażu a etyka zawodowa i wizerunek (indywidualna ocena): To najbardziej wrażliwa kwestia. Pracodawca może oczekiwać, że wizerunek pracownika będzie spójny z wartościami reprezentowanymi przez instytucję, zwłaszcza w kontakcie z klientem/pacjentem. Tatuaż o charakterze wulgarnym, obraźliwym, propagującym nienawiść, dyskryminację, czy też symbole niedopuszczalne społecznie (np. faszystowskie) może być podstawą do interwencji pracodawcy. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że jest to ocena treści tatuażu, a nie samego faktu jego posiadania. Zdecydowana większość tatuaży to dzieła sztuki lub osobiste symbole, które w żaden sposób nie kolidują z etyką zawodową.
Trend na świecie i w Polsce
W wielu krajach zachodnich podejście do tatuaży w służbach mundurowych czy zawodach medycznych staje się coraz bardziej liberalne. W Polsce również obserwujemy tę tendencję. Młodzi ludzie wchodzący na rynek pracy mają inną percepcję tatuaży niż poprzednie pokolenia. Wymuszanie ukrywania tatuaży, które nie są kontrowersyjne, może prowadzić do niepotrzebnych konfliktów, a nawet do utraty cennych pracowników, dla których tatuaż jest integralną częścią tożsamości.
Podsumowanie
Tatuaże w zawodach zaufania publicznego przestają być tematem tabu. Prawo chroni pracowników przed dyskryminacją ze względu na wygląd, o ile nie ma to obiektywnego i racjonalnego uzasadnienia. W zdecydowanej większości przypadków tatuaż nie powinien stanowić żadnego problemu w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Kluczowe jest zachowanie rozsądku i proporcjonalności. Estetyczny tatuaż, niegodzący w zasady etyki zawodowej, nie powinien być przeszkodą w budowaniu kariery w tych ważnych dla społeczeństwa profesjach. Pracodawcy powinni skupiać się na kompetencjach, doświadczeniu i profesjonalizmie, a nie na powierzchownych aspektach wyglądu, które nie mają wpływu na jakość świadczonych usług ani na zaufanie społeczne.
